Starożytne miasto Palmyra.

Starożytne miasto Palmyra.

Palmyra, zwana po arabsku Tadmurem, to antyczne miasto położone pośrodku Pustyni Syryjskiej, około 250 kilometrów od Damaszku. Swoje najlepsze lata przeżywało w okresie Cesarstwa Rzymskiego. Dogodne położenie miasta, na trasie tak zwanego „jedwabnego szlaku” zapewniło miastu rozkwit, zwłaszcza w I i II wieku n.e. Zamożność Palmyry rosła dzięki cłom kupieckim, strategicznemu położeniu pomiędzy Syrią a Mezopotamią, a także kupieckim talentom mieszkańców. Jako centrum uprzywilejowane, miasto otrzymywało mocne wsparcie i prawa ze strony władców rzymskich.

Wczoraj metropolia, dziś ruiny.

Palmyra od lat zachwycała dobrze zachowanymi ruinami starożytnych budowli. W roku 2013 obiekt został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dziś z ruin „Wenecji piasków”, jak określa się to miasto, pozostało niewiele. Od kilku lat regularnie niszczona przez dżihadystów, została praktycznie zrównana z ziemią. Bojownicy ISIS zniszczyli przede wszystkim świątynię Bela z I wieku n.e. oraz świątynię Baalszamina (Pana Niebios), pochodzącą z II wieku n.e. Zniszczeniu uległa też część kolumn z czasów rzymskich oraz symbol miasta- pochodzący z III wieku n.e. – Łuk Tryumfalny. Palmyra stała się przedmiotem politycznych przepychanek. W roku 2019 odzyskana z rąk tak zwanego Państwa Islamskiego jest obecnie intensywnie ratowana. Próbuje się ją odbudować, choć do tej pory trwają spory, kto powinien objąć patronat nad pracami archeologiczno-rekonstrukcyjnymi.

Historia miasta zbudowanego na piasku.

Pierwsze, najstarzej datowane zapiski o tym miejscu pochodzą z 19 wieku p.n.e. Na znalezionych z tamtego okresu, kamiennych tablicach, odkryto napis będący nazwą palmyreńskiej osady- Tadmur. Nazwa oznaczała prawdopodobnie palmę daktylową. Miejsce zamieszkiwane początkowo przez plemiona semickie i arabskie dało początek dróg handlowych pomiędzy Mezopotamią a wybrzeżem Morza Śródziemnego. Od II wieku n.e. przez osadę przebiegała południowa odnoga jedwabnego szlaku. Palmyreńscy kupcy rzeką Eufrat przeprawiali na tratwach swoje produkty, a potem statkami przewozili je na rynki Daleko Wschodnie. Sprzedawali tkaniny i materiały barwione fenicką purpurą, wówczas bardzo cenione w Indiach. Przywozili zaś olejki, biżuterię, perfumy i chiński jedwab. Handlowano wszystkim: solą, kością słoniową, drogocennymi kamieniami, perłami z zatoki Perskiej, a nawet niewolnikami. Dzięki handlowi spore zyski osiągali też przewodnicy karawan i właściciele wielbłądów. Miejscowość, która zaczęła się bogacić dzięki pobieranym cłom od kupców, stopniowo przerodziła się w miasto. Jego znaczenie wzrosło za czasów rzymskich. Wtedy też pojawiła się jego nowa nazwa – Palmyra. Lukratywny handel już w II wieku n.e. pozwolił przerodzić się osadzie w gęsto zaludnione miasto, z regularną siatką ulic. W prosperującym karawanowym mieście wzniesiono okazałe budowle, kilka świątyń, teatry, agorę i przepiękną, do dziś zachowaną Wielką Kolumnadę. Miasto było ośrodkiem wieloetnicznym. Za panowania Septymiusza Sewera zostało podniesione do statusu Kolonii rzymskiej. W roku 273 Palmyra została zniszczona przez wojska cesarza Aureliana, który starł bój o miasto z ówczesną władczynią- Zenobią. Z czasem miasto popadało w zapomnienie. W połowie 18 wieku n.e. dwóch brytyjskich naukowców (R. Woods i J. Dawkins) wydało albumy dotyczące architektury tego miasta i rozsławiło zabytki Palmyry na cały świat. Od tamtej pory zaczęto prowadzić na terenie metropolii regularne prace archeologiczno-wykopaliskowe.

Zabytki warte każdej ceny.

Łuk monumentalny. Trójprzelotowy, otwierał wejście do miasta. Połączony był ze świątynią rzędem kolumn, w kierunku północno-zachodnim, który wyznaczał główną ulicę miasta. Tetrapylon znajdował się w 1/3 długości Wielkiej Kolumnady i był konstrukcją złożoną z 16 kolumn tworzących cztery grupy. Poprzeczną ulicę stanowiła Kolumnada Transwersalna , która prowadziła w kierunku świątyni Baalszamina oraz w drugą stronę- do agory. W mieście odkryto też pozostałości obozu Dioklecjana , wraz z świątynią Allat – boginią pokoju. Ze świątyni tej pochodził znaleziony w roku 1977 przez polskich archeologów posąg, przedstawiający lwa ochraniającego gazelę. Niestety z powodzeniem zniszczony przez terrorystów Państwa Islamskiego. Ważnymi zabytkami były też: Świątynia Sztandarów -budynek pryncypiów pochodzący z komendantury obozu rzymskiego, podziemne grobowce Zabdy i Alaine z doskonale zachowanymi reliefami grobowymi, a także Dolinę Grobów z wieżami grobowymi Kitota i Atenatana . Ponadto znaleziono cenną mozaikę palmyrską w sali bankietowej jednego z domów, która przedstawia greckiego herosa Bellerofonta , zabijającego Chimerę. Odkryto także liczne, marmurowe posągi (w tym posąg Ateny ) oraz popiersia, monety, biżuterię, rzeźby i naczynia.

Palmyra – miasto zwane „narzeczoną pustyni”.

Palmyra łączyła sztukę Wschodu i Zachodu. Przez to tworzyła zupełnie nową jakość architektoniczną. Badania archeologiczne dowodzą o przepychu dawnego życia mieszkańców. Legenda głosi, że miasto powstało dzięki magicznym siłom dżinów. Wszak człowiek nie mógł wznieść sam tak doskonałego i przepięknego miasta- cudu pustyni.

Dodaj komentarz